Chuyển đổi số được nhắc đến như một hot keyword trong thế kỷ 21. Thế nhưng nguồn gốc xuất hiện của nó sẽ khiến bạn phải bất ngờ. Không dừng lại là “cuộc cách mạng công nghệ” mà quan trọng hơn là cuộc cách mạng kinh tế xã hội quan trọng nhất trong lịch sử loài người.
Bạn có biết khái niệm Chuyển đổi số đã xuất hiện từ thời kỳ Chiến tranh lạnh
Trong cuốn The Seventh Sense: Power, Fortune, and Survival in the Age of Networks, Joshua Cooper Ramo kể lại câu chuyện gần như đã được chôn dấu:“Nếu Liên Xô tham gia trong một cuộc tấn công hạt nhân kiểu phù đầu, rất có thể Hoa Kỳ đã không thể đáp trả.” Đây được xem như bí mật được bảo vệ chặt chẽ nhất trong những năm đầu của Chiến tranh Lạnh.
Liên Xô đã tìm ra điểm yếu chí mạng của quân đội Mỹ đó là hệ thống điện thoại và radio của Mỹ có tính tập trung cao, điều này khiến chúng cũng rất dễ bị tổn thương.
Lý do vì đối với các hệ thống tập trung thì mỗi trung tâm khu vực có thể trở thành điểm hỏng hóc làm gián đoạn toàn bộ hệ thống. Thế nhưng, may mắn thay, lỗ hổng an ninh quốc gia này đã được sửa chữa bằng một giải pháp sáng tạo: mạng phân tán.
Paul Baran, người vào thời điểm đó làm việc trong liên doanh giữa Không quân Hoa Kỳ và Công ty Máy bay Douglas có tên RAND đã nhận thức được mức độ cấp bách của thách thức này. Sau đó ông nghĩ ra cách xây dựng hệ thống nhắn tin mà không cần bất kỳ trung tâm nào. Nghĩa là thông báo sẽ có thể tìm thấy đường dẫn riêng của nó từ điểm A đến điểm B. Nếu bất kỳ phần nào của hệ thống bị gián đoạn, các đường dẫn còn lại trong mạng có thể thích ứng một cách phục hồi để định tuyến tất cả lưu lượng trong hệ thống với sự gián đoạn tối thiểu.
Điều này đánh dấu sự thay đổi ngoạn mục giải quyết vấn đề quân sự quan trọng trong những năm 1950, đó là: cấu trúc từ các hệ thống tập trung sang các mạng phân tán.
Bạn có thấy câu chuyện lịch sử này trở nên gần với mình chưa? Vâng, đó hóa ra chính là báo hiệu của một hiện tượng ấn tượng sẽ hình thành vào đầu thế kỷ 21: chuyển đổi số.
Sự thật chuyển đổi số là gì?
Chuyển đổi số trở thành cơn sốt và hiện tượng trong suốt những năm qua. Nó nóng gần đến độ “bỏng tay” khi khắp các trang báo, sự kiện, đài truyền thông quốc gia đều nhắc đến. Đến cả Việt Nam cũng nhắc đến chuyển đổi số như là “mục tiêu quốc gia” kể từ 2021. Thế nhưng, cắt nghĩa ngắn gọn “Chuyển đổi số là gì?”. Nếu tôi cho bạn 15 phút, bạn sẽ nói rất hay và dễ hiểu. Thế nhưng chỉ bằng 1 định nghĩa và đúc kết trong 1 phút, chắc hẳn ai cũng sẽ rơi vào trạng thái lưỡng lự và bối rối chung. Điều này gợi nhớ đến lời bài hát của Buffalo Springfield: “Có điều gì đó đang xảy ra ở đây; nó không rõ ràng chính xác là gì. “
Chuyển đổi số – hơn cả một cuộc cách mạng công nghệ.
Tìm hiểu thêm về Nơi làm việc kỹ thuật số quan trọng như thế nào đối với chuyển đổi số
Điều đầu tiên chúng ta cần hiểu là chuyển đổi số không chỉ là một cuộc cách mạng công nghệ; quan trọng hơn là cuộc cách mạng kinh tế xã hội quan trọng nhất trong lịch sử loài người.
Chúng ta đang ở giữa một điểm uốn chưa từng có trong sự phát triển của nền văn minh — sự chuyển đổi từ kỷ nguyên đầu tiên nơi các hệ thống phân cấp tập trung tận dụng trí tuệ cá nhân là cơ sở của tổ chức xã hội sang kỷ nguyên thứ hai: nơi cấu trúc xã hội sẽ là các mạng phân tán tinh vi có khả năng tận dụng nhanh chóng trí tuệ tập thể của con người và nhân tạo.
Sự chuyển đổi kiến trúc cơ bản này từ hệ thống phân cấp sang cấu trúc mạng là động lực tiến hóa thiết yếu của chuyển đổi số, đang thay đổi thế giới nhanh chóng. Và đây chính là sự tiến hóa của kỷ nguyên và điều này là chân lý không thể dừng lại hay thay đổi.
Sự thay đổi kiến trúc xã hội
Chúng ta cần hiểu rõ về cuộc cách mạng lưới vận hành. Như Paul Mason đã nhận xét trong cuốn sách Hậu chủ nghĩa tư bản của mình, “cỗ máy thông minh” không phải là máy tính mà là mạng.” Điều làm cho các tiện ích trở nên mạnh mẽ là lần đầu tiên con người có đủ khả năng để nhanh chóng tổng hợp và tận dụng trí tuệ tập thể toàn cầu của con người và mạng dữ liệu.
Và bây giờ chúng ta có khả năng này, một sự thay đổi tiến hóa không thể tránh khỏi đã được vận động, và khi nó được hoàn thiện, kiến trúc cơ bản và các quy tắc cơ bản về cách tất cả các thể chế kinh tế xã hội của chúng ta hoạt động sẽ được chuyển đổi hoàn toàn.
Một kiến trúc xã hội cơ bản phải trả lời hai câu hỏi:
1) Quyền lực hoạt động như thế nào?
2) Làm thế nào để mọi việc được hoàn thành?
Trong hệ thống phân cấp, quyền lực thuộc về những người phụ trách và mọi việc được thực hiện thông qua việc áp dụng các cơ chế kiểm soát tập trung. Do đó, cấu trúc thứ bậc tận dụng trí tuệ cá nhân của tầng lớp ưu tú để tổ chức công việc của một số lượng lớn những người không có mối liên hệ với nhau. Tuy nhiên, trong các mạng lưới, quyền lực thuộc về những người được kết nối và mọi thứ được thực hiện thông qua việc áp dụng các động lực trí tuệ tập thể cho phép tự tổ chức công việc giữa nhiều người.
Do đó, sự khác biệt cơ bản giữa cấu trúc phân cấp và cấu trúc mạng là phân cấp được thiết kế để tận dụng “sức mạnh của một”, trong khi mạng tự nhiên cho phép “sức mạnh của nhiều người”.
Sức mạnh của Mạng vượt bật hơn Cấu trúc phân cấp
Các mạng có xu hướng vượt trội hơn so với hệ thống phân cấp bởi một biên độ rộng cả về trí thông minh và tốc độ.
“Vào mùa hè năm 2011 khi Firas Khatib, một nhà hóa sinh tại Đại học Washington, chuyển sang Foldit để giải một câu đố phân tử mà các nhà khoa học giỏi nhất thế giới bó tay trong hơn một thập kỷ.
Foldit là một trò chơi điện tử trực tuyến hợp tác được phát triển bởi Đại học Washington nhằm thu hút người chơi trên toàn thế giới giải các bài toán phân tử khó. Điều thú vị nhất về Foldit là nhiều người trong số hơn 250.000 người chơi có ít hoặc không có kiến thức về hóa sinh. Không có yêu cầu đặc biệt nào để tham gia cộng đồng Foldit — tất cả những người đến đều được chào đón.
Câu đố hóc búa liên quan đến việc tìm ra cấu trúc phân tử chi tiết của một loại enzyme cắt protein từ một loại virus giống AIDS được tìm thấy ở khỉ. Phá vỡ câu đố này có thể là bước đột phá cần thiết để ngăn chặn căn bệnh thế kỷ. Khi Khatib trình bày thử thách phân tử với cộng đồng Foldit, điều đã trốn tránh các nhà khoa học cá nhân giỏi nhất thế giới trong mười năm đã được giải quyết một cách đáng kinh ngạc nhờ trí tuệ tập thể của một nhóm người chơi trực tuyến đa dạng chỉ trong vòng mười ngày.”
Hiệu ứng mạng lưới (Network Effect)
Có thể điều này sẽ dấy lên làn sóng tranh cãi, nhưng mạng lưới hiệu quả và hiệu quả hơn nhiều so với hệ thống phân cấp.
Bởi vì, bằng cách tận dụng trí thông minh phân tán của nhiều người thay vì thông minh của một số ít người ưu tú, các mạng tăng tốc con đường dẫn đến tri thức.
Gia tốc này là một sản phẩm phụ của cái được gọi là hiệu ứng mạng, đạt được khi các mạng đạt đến mức khối lượng tới hạn đủ để tạo ra sự phát triển tuần tự của ba định luật:
▶️ Quy luật kết nối: hành động kết nối đơn giản thay đổi động lực cơ bản về cách thức hoạt động của quyền lực bằng cách chuyển sức mạnh từ giới tinh hoa sang đồng nghiệp.
▶️ Quy luật tự tổ chức: Khi sự thay đổi quyền lực hoàn tất, các đồng nghiệp bắt đầu tự tổ chức các nỗ lực của họ theo những cách tự chủ và thường là bất ngờ.
▶️ Quy luật của trí tuệ tập thể: Khi một mạng lưới đạt được mức độ tự tổ chức hiệu quả, nó sẽ phát triển khả năng tổng hợp và tận dụng trí tuệ tập thể một cách nhanh chóng, thường tạo ra các kết quả cực kỳ thông minh với tốc độ cực nhanh.
“Chúng ta đang ở một điểm cực kỳ sơ khai trong hiểu biết của mình về mạng lưới.”
Vậy Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì cho Chuyển đổi số?
Là kiến trúc nền tảng cho cách thức vận hành của thế giới thay đổi nhanh chóng từ hệ thống phân cấp sang mạng, các nhà lãnh đạo khu vực công và tư nhân của chúng tôi đang gặp nhiều thách thức nghiêm trọng.
Làm sao để nâng cao hiểu biết và nắm bắt được con đường thay đổi, vận dụng sức mạnh của mạng lưới chính là thách thức của lãnh đạo. Để xây dựng các tổ chức linh hoạt, đủ khả năng thích ứng trong bối cảnh thay đổi liên tục và phức tạp của xã hội, nhiệm vụ đầu tiên của chuyển đổi số chính là học cách xây dựng và dẫn dắt mạng phân tán hiệu quả. Nếu không doanh nghiệp chắc chắn sẽ thất bại.
* Bài viết tham khảo thông tin từ Huffpost
Đọc thêm bài viết: Khai thác mạng lưới hợp tác kinh doanh quy mô lớn